RHRN2

बियोण्ड बेइजिङ्ग समिति (बिबिसी) नेपाल विद्यालय बाहिरका किशोरकिशोरीको लागि बृहत यौनिकता शिक्षा सत्र सामग्री तथा निर्देशिका

बियोण्ड बेइजिङ्ग समिति (बिबिसी) नेपाल विद्यालय बाहिरका किशोरकिशोरीको लागि बृहत यौनिकता शिक्षा सत्र योजना

सन् २०१५ देखि नेत्रहिन युवा संघ नेपालले अपाङ्गता भएका युवा तथा किशोरकिशोरीहरूको यौन तथा प्रजनन् स्वास्थ्य अधिकार उत्थान गर्न विभिन्न परियोजनाहरू कार्यान्वयन गर्दै आएको छ। नेत्रहिन युवा संघ नेपालले च्ष्नजत ज्भचभ च्ष्नजत ल्यध द्द परियोजना अन्तरगत अपाङ्गता भएका युवा तथा किशोरकिशोरीहरूलाई केन्द्रविन्दुमा राखेर वृहत्त यौनिकता शिक्षा सम्बन्धी टूल्कीट निर्माण गरेको छ। 

राष्ट्रिय र अन्तरास्ट्रियरुपमा सरकारी तथा गैर सरकारी संघ(संस्था लगायत विभिन्न सरोकारवालाहरूले वृहत्त यौनिकता शिक्षा सम्बन्धित नीति, कार्यक्रम र परियोजनाहरूमा वृद्धि गरिरहेको अवस्थामा अपाङ्गताको विषय समाबेशीकरण नभएको अवस्था छ। यौनिकता सम्बन्धी शिक्षा, सूचना, परामर्श र सेवाहरूमा समग्र किशोरकिशोरी तथा युवाहरूको पहुँच हुनपर्दछ र त्यसमा पनि अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको अर्थपूर्ण समाबेशीकरण र पहुँच अपरिहार्य रहेको छ। यसै सन्दर्भमा नेत्रहिन युवा संघ नेपालले यस टुल्कीट मार्फत वृहत्त यौनिकता शिक्षा र यसमा अपाङ्गता भएका किशोरकिशोरी तथा युवाहरूको अर्थपूर्ण समाबेशीकरण र पहुँच पुर्‍याउने उद्धेश्य लिएको छ।   

नेपालमा अपाङ्गता भएका युवा तथा किशोरकिशोरीहरूको बृहत यौनिकता शिक्षाको यो स्थिति पत्र राइट हियर राइट नाउको आर्थिक तथा प्राविधिक सहयोगमा नेत्रहीन युवा संघ नेपालले तयार पारेको हो । राइट हियर राइट नाउ युवाले नेतृत्व गरेका र युवाको सवालमा काम गर्ने पाँच ओटा संस्थाहरूको प्लेटफर्म हो । यो प्लेटफर्मले सन् २०२१–२०२५ सम्म उमेर उपयुक्त बृहत यौन शिक्षाको सुनिश्चितता गर्ने सवालमा नेपालमा पैरवी गर्दै आइरहेको छ ।

नेत्रहीन युवा संघ नेपाल दृष्टिविहीन तथा न्यून दृष्टियुक्त युवाहरूले स्थापना गरेको संस्था हो ।‘ यो स्थिति पत्रले नेपालमा अपाङ्गता भएका युवा तथा किशोरकिशोरीहरूको बृहत यौनिकता शिक्षाको आवश्यकतालाई बोध गरी शिक्षा मन्त्रालय, पाठ्यक्रम विकास केन्द्र, स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालय तथा शैक्षिक क्षेत्रमा क्रियाशील सरोकारवालाहरूलाई आगामी दिनमा अपाङ्गता भएका युवा तथा किशोरकिशोरीहरूका लागि बृहत यौनिकता शिक्षाको पाठ्यक्रम, पाठ्यपुस्तक तथा तालिम सामग्री तयार पार्न सहज होस भन्ने हेतुले तयार पारिएको हो ।

आफ्नो ऊर्जा, सृजनशीलता र समाजका विभिन्न पक्षहरूमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन सक्ने क्षमताका कारण कुनै पनि देश विकासका लागि युवा जनशक्तिको आवश्यकता हुन्छ।​ नेपालमा १६ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका नागरिकलाई युवा मानिन्छ । यो जनसङ्ख्या कुल जनसङ्ख्याको ४२।५५५ हो ।​ नेपालको इतिहासमा युवा वर्गले पहिलो पटक देशको जनसङ्ख्याको सबैभन्दा ठुलो खण्ड ओगटेका छन्। ​​ यदि उचित रूपमा शिक्षित, दक्ष र सशक्त भएमा, यी युवाहरू जनसाङ्ख्यिक लाभांश बन्न सक्छन् र देशको आर्थिक वृद्धि र विकासमा योगदान पुर्‍याउन सक्छन् ।​ यद्यपि नेपालमा युवाहरूले विभिन्न चुनौतीहरूको सामना गर्नु पर्ने अवस्था छ  ।​

यौन तथा प्रजनन अधिकारहरू अन्तर्गत विवाह गर्नेरनगर्ने, परिवार बसाउनेरनबसाउने, बच्चा जन्माउनेरनजन्माउने, कहिले जन्माउने, कति जन्माउने भन्ने विषयमा निर्णय लिने अधिकार , सम्मानजनक तरिकाले सेवाहरू उपयोग गर्न पाउने अधिकार तथा यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य सम्बन्धी विषयहरूमा दुर्व्यवहार बाट मुक्त हुन पाउने अधिकारहरू पर्दछन् ।​ बृहत् यौनिकता शिक्षाको माध्यमबाट युवाहरूलाई शिक्षित गर्नु यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य र अधिकारको एक महत्त्वपूर्ण पाटो हो।​ यस शिक्षाले युवा वर्गलाई मानव विकास, शरीर रचना, माया, प्रेम र सम्बन्ध, लैङ्गिकता, हिंसा, यौनिक व्यवहार तथा यौन अभिमुखीकरण, प्रजनन स्वास्थ्य, गर्भ निरोधन, र एचआइभी लगायत अन्य यौनजन्य सङ्क्रमणहरूको विभिन्न पक्षहरूको बारेमा शिक्षित र सशक्त बनाउँछ।​ बृहत् यौनिकता शिक्षाले युवाहरूलाई सूचना तथा सञ्चार क्षमता, विश्लेषणात्मक चिन्तन साथै वार्तालाप गर्न सक्ने क्षमताको विकास गर्छ । जसले अन्ततः समग्र शैक्षिक प्रगतिमा सहयोग गर्छ र युवाहरूलाई आफ्नो हक अधिकारको लागि पैरवी गर्न सशक्त बनाउँछ । ​

This report has been published with the technical support of “Right Here Right Now-2”. “Right Here Right Now-2” is a network created to address the limited respect, protection, and fulfillment of sexual and reproductive health and rights among youth in 10 countries across Africa and Asia. It is now in the second phase of its implementation. In Nepal, “Right Here Right Now-2” involves a strategic alliance of six like-minded organizations. This alliance includes Blind Youth Association Nepal (BYAN), Blue Diamond Society, Beyond Beijing Committee, CDS Park, and Youth Alliance for Development. These organizations are involved in the promotion of comprehensive sexuality education in Nepal.

Blind Youth Association Nepal (BYAN) is a partner organization of “Right Here, Right Now-2”. BYAN was established with the vision that "Persons with disabilities, (including visually impaired) can enjoy an independent and dignified life in an inclusive society". The organization is actively involved in advocacy, education, employment, disaster risk reduction, political participation and the promotion of sexual and reproductive health and rights of persons with disabilities

नेपालको संविधानले आधारभूत र माध्यमिक शिक्षालाई स्थानीय तहको अधिकार सूची अन्तर्गत राखेको छ । विद्यालय शिक्षाको राष्ट्रिय पाठ्यक्रम प्रारुप-२०७६ ले स्थानीय विषय अन्तर्गत मातृभाषा, स्थानीय ज्ञान, सिप र प्रविधिमा आधारित विषयसँग सम्बन्धित क्रियाकलाप समेट्ने गरी आधारभूत तहमा स्थानीय विषयको पठनपाठन हुने व्यवस्था गरेको छ । जस अन्तर्गत आधारभूत तह (कक्षा ४-८) का लागि पाठ्यघण्टा-४ र वार्षिक कार्यघण्टा-१२८ को व्यवस्था भएको छ ।

स्थानीय सरोकारवालाहरुको सहभागितामा स्थानीय आवश्यकता अनुसारको विषयवस्तु समावेश गरी निर्माण र कार्यान्वयन हुने पाठ्यक्रम स्थानीय पाठ्यक्रम हो । स्थानीय पाठ्यक्रममा स्थानीय ज्ञान, सिप, प्रविधि, स्थानीय स्तरका कला, भाषा, संस्कृति, परम्परा पर्यटकीय क्षेत्र, प्राकृतिक भूगोल, सम्पदा समेटिएको हुन्छ । यिनै मान्यताका आधारमा आधारभूत तह (कक्षा ४-८) का लागि हाम्रो गोदावरी" नामक स्थानीय पाठ्यक्रम तयार भएको छ ।